Ze zit tegenover me en zwijgt als ik mijn vraag heb gesteld. Ik zie haar denken: “moeten we het hier nu echt over hebben”?

Tja, Lisa heeft een functiebeperking. Zo eentje waar je af en toe mee geconfronteerd word en meestal niet te veel last van hebt. Maar nu is het dan toch een issue, want Lisa gaat na de zomer studeren, het Hbo is de bedoeling. En dan blijkt die beperking er opeens toe te doen. Want, ook al redt zij zich aardig op de Havo met haar ADD, Lisa stapt straks een nieuwe wereld in, met beperking en al. En om hier niet meteen door op achterstand te komen zijn een aantal zaken belangrijk voor haar die ik met haar doorneem:

De meeste leerlingen schuiven het nog heel even voor zich uit: een beginnetje maken met het kiezen van een toekomstige studie. Het is ook lastig: want hoe doe je dat en waar moet je beginnen? De toekomst en dus óók de arbeidsmarkt van de toekomst heeft veel verrassingen en veranderingen in petto. Door technologische mogelijkheden is dat wat vandaag nog modern en normaal is, binnenkort achterhaald en verdwijnt van de radar. Banen zullen verdwijnen, of volledig van aangezicht veranderen, bijvoorbeeld in de administratieve sector. Wat is er nodig voor een bewuste keuze voor een studie die daar op voorbereidt? Het onderstaande is gericht op jongeren die in dit keuzeproces zitten.

Een klein zweetdruppeltje parelt net boven zijn lip. Tom, VWO 6 en hij weet echt niet meer welke studie hij nou moet kiezen. Het is een hoofd-hart dilemma; ik zie het bijna dagelijks voorbij komen, voor hem lijkt het een onoplosbaar probleem.

“De ene dag denk ik, ik ga werktuigbouwkunde studeren”, vertelt Tom. “Mijn ouders vinden dit de beste keuze. En de bêta-vakken liggen me nu eenmaal wel. Dan denk ik, ik doe het. De volgende dag denk ik: sáái! Al die wis- en natuurkunde die ik dan krijg. En wat ben ik dan als ik klaar ben met die studie”?

Als je een belangrijke keuze moet maken, dan verloopt dat in de meeste gevallen via een proces. Dat wil zeggen, je maakt niet van het ene op het andere moment de keus, maar via een aantal stappen en fasen. In het geval van een opleidingskeuze gaat dat vaak zo: op een zeker moment kun je je in een situatie bevinden, of iets trekt plotseling je aandacht waardoor je “getriggerd” wordt. Bijvoorbeeld dat ene, niet geplande gesprek met die vriend, die al wist wat hij wilde gaan doen. Of dat televisieprogramma waar je al zappend terecht kwam en wat zo’n indruk op je maakte.

Het schooljaar is amper begonnen, en met de vervroegde aanmelddatum van 1 mei in het vooruitzicht, beginnen jongeren tegenwoordig ook vervroegd met twijfelen. Maar je bent echt niet de enige als je als jongere totaal niet weet wat je nu eigenlijk leuk vindt, waar je blij van wordt. Of als je niet kan benoemen waar je goed in bent of, nog moeilijker, wat je zou willen leren? En wat, als je ongevraagd voortdurend meningen en adviezen van anderen krijgt? Je gaat er in elk geval ontzettend van twijfelen.